اسباب نزول در تفسیر المنار

بررسی و نقد جایگاه و نقش اسباب نزول در »تفسیر المنار« اثر محمد عبده و رشید رضا است.  نگارنده تفسیر المنار به روایات تفسیری و از جمله روایات اسباب نزول بی اعتنا است و با دیده تردید بدانها می نگرد. نویسنده، نخست از شاخصه های اجتماعی و اصلاح گرایانه تفسیر المنار سخن می گوید و ضمن یاد کرد تفاوت های شیوه تفسیری محمد عبده و رشید رضا، مؤلف تفسیر المنار را رشید رضا می داند و موضع نقادانه رشید رضا را نسبت به اتکاء بیش از حد مفسّران بر روایات تفسیری در فهم قرآن، باز می گوید. از این رو، رشید رضا در تفسیر خویش جایگاه ویژه ای را در روایات اسباب نزول در نظر نمی گیرد. نگرش منفی رشید رضا نسبت به روایات اسباب نزول برآیند عواملی چون؛ حجت ندانستن قول صحابه و تابعین، اعتبار عموم نص، تأثیر اجتهاد راویان در اسباب نزول و بازدارندگی اسباب نزول از فهم صحیح آیات است.  رشید رضا اسباب نزول را بر اساس معیارهای خود که عبارتند از: منطوق و سیاق آیات قرآن، ضرورت های کلامی، سیره پیامبر، شخصیت صحابه، تاریخ و نقد سندی روایات مورد ارزیابی قرار می دهد نویسنده به تأثر نگرشهای فردی رشید رضا در نقد اسباب نزول اشاره کرده و موارد کاربرد اسباب نزول در المنار و راهکارهایی که رشید رضا در روایات متعارض اسباب نزول به کار بسته و نیز چگونگی نقل اسباب نزول در المنار را به تفصیل مورد بررسی و نقد قرار داده است.